دلنوشته ها
اسلام دین زور و اجبار نیست
اسلام به ضرر انسان حکم صادر نمی کند
اسلام برای سلامت انسان ... برای رستگاری انسان است که دستوراتی را می دهد
فایده های طبی و بهداشتی روزه که از سودمندی های کوچک این فریضه انسان ساز است، به حدی است که شاید نیاز به توضیح و تکرار نداشته باشد. روزه فایده های جسمی و روحی فراوانی دارد: شفابخش جسم و توانبخش جان است، پاک کننده انسان از رذائل حیوانی است، در ساختن فرد صالح و اجتماع سالم بسیار مؤثر است و در تهذیب و تزکیه نفس تأثیر بسزایی دارد.
قرآن کریم در این باره می فرماید:
-
روزه در امتهای گذشته
-
اثرات بهداشتی و درمانی روزه
ماه رمضان (همان ماه) است که در آن، قرآن فرو فرستاده شده است. (کتابی) که مردم را راهبر، و (متضمن) دلایل آشکار هدایت ، و (میزان) تشخیص حق از باطل است. پس هر کس از شماه این ماه را درک کند باید آن را روزه بدارد، و کسی که بیمار و یا در سفر است (باید به شماره آن، ) تعدادی از روزهای دیگر (را روزه بدارد). خدای برای شما آسانی می خواهد و برای شما دشواری نمی خواهد، تا شماره (مقرر ) را شکرگزاری کنید و خدا را به پاس آنکه رهنمونیتان کرده است به بزرگی بستایید، و باشد که شکرگزاری کنید.
کلمه «رمضان» از ریشه «رمض» به معنای «سوزاندان» گرفته شده است و ماه مبارک رمضان ماهی است که در آن گناهان سوزانده می شود. همچنین می توان گفت ماهی است که انسان از نظر جسمی سموم و مواد زائد انباشته شده در بدنش را نیز می سوزاند. این ماه فرصت مناسبی برای رهایی بدن از چربی های متراکمی است که در صورت افزایش، تبدیل به بیماریهای متعددی مانند : چاقی ، افزایش ریسک فشار خون، دیابت و جز آن می گردند. گرسنگی بهترین روش درمانی برای از بین بردن چربی های اضافی بدن است. از ارسطو سوال کردند : چرا شما کم غذا می خورید؟ او در پاسخ گفت : « من می خورم برای اینکه بمانم و دیگران می مانند برای اینکه بخورند.» آنان که پرخورند، عمرشان کم است و هرگز انسان پرخور به فهم در نمی آید.
-
فلسفه یک ماه روزه داری
-
پیام و اسرار روزه
پیامبر اکرم (ص) در آخرین جمعه از ماه مبارک شعبان برای آماده ساختن یاران خود به منظور استقبال از ماه مبارک رمضان، خطبه ای خواندند و اهمیت این ماه را چنین یادآور شدند : «ای مردم، ماه خدا با برکت و آمرزش و رحمت به سوی شما روی می آورد. این ماه بهترین ماههاست. روزهای آن برتر از روزهای دیگر و شبهای آن بهترین شبهاست و لحظات و ساعات این ماه بهترین ساعات است. ماهی است که به میهمانی خدا دعوت شده اید و جزو کسانی هستید که مورد اکرام خدا هستند. در این ماه ، نفسهای شما مانند تسبیح، خوابتان مانند عبادت، اعمالتان مقبول و دعاهایتان مستجاب است. بنابراین با نیت های خالص و دلهای پاک از خداوند بخواهید تا شما را در روزه گرفتن و تلاوت قرآن در این ماه توفیق دهد؛ چون، بدبخت کسی ات که از آمرزش الهی در این ماه بزرگ محروم گردد. با گرسنگی و تشنگی خویش در این ماه به یاد گرسنگی و تشنگی رستاخیز باشید، به فقرا و بینوایان کمک کنید، پیران خود را گرامی دارید، به خردسالان رحمت آورید، پیوند خویشاوندی را محکم سازید، زبانهایتان را از گناه بازدارید، چشمهایتان را از آنچه نگاه کردن به آن حلال نیست بپوشانید، گوشهای خویش را از آنچه شنیدنش حرام است حفظ کنید . بر یتیمان مردم محبت کنید تا با یتیمان شما چنین کنند.»
مقدمه: احکام و دستور العملهاى دین مقدس اسلام ضامن سعادت بشر در دنیا و آخرت است. به همین دلیل، هرچه زمان مىگذرد و علم و دانش پیشرفت مىکند، بیشتر به اهمیت و عظمت احکام اسلامى پى برده می شود.
یکى از احکام اسلامى که ما مسلمانان هر سال انجام مىدهیم «روزه دارى» است، که این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش است که روزه چه تاثیراتی بر سلامتی انسان دارد؟ و این مقاله سعی دارد تا به طور اجمال، از دیدگاه علم روز و روایات اسلامی به بحث و بررسی آن بپردازد.
در ابتدا لازم است اهمیت سلامتى، بهطور گذرا مطرح شود. سپس بخشی از تأثیراتی روزه را بر سلامتی انسان، از دیدگاه روایات و دانشمندان بیان خواهیم کرد.
اهمیت سلامتی
سلامتى نعمتى است که اهمیت آن بر هیچ کس پوشیده نیست؛ به گونهاى که امروزه موضوع سلامتى و ضرورت حفظ آن از چنان جایگاهى برخوردار گردیده است که سازمانهاى بین المللى، منطقهاى و کشورى دست به تلاشهاى وسیعى زدهاند تا با اجراى برنامههاى جامع و ارائه راهکارهاى مناسب، سطح سلامتى را در جوامع بشرى ارتقاء ببخشند.
دین مقدس اسلام نیز که پاسخگوى همه نیازهاى فردى و اجتماعى جامعه بشرى است به طور ویژه به این موضوع توجه نموده است. روایات فراوانى که از بزرگان دین به دست ما رسیده است خود بیانگر این موضوع است.
حضرت على(ع) در نهج البلاغه، سه چیز را به عنوان نعمتهاى بزرگ براى انسان مىشمارد که یکى از آنها نعمت سلامتى است.[1]
روزه از جمله احکام انسان ساز اسلامى است که علاوه بر اینکه روح را پرورش مىدهد و از گناهان - معاصى و رذائل اخلاقى پاک مىکند، نقش عمده ی نیز در سلامتى و درمان بیماریهاى جسم ایفا مىکند. چنانکه در روایات متعددى به فواید جسمى روزه نیز تصریح شده است.
پیامبر اعظم(ص) در این زمینه مىفرماید:
«صوموا تصحوا»[2]
روزه بگیرید تا بدن سالم داشته باشید.
در جاى دیگر آن حضرت مىفرماید:
«عمارة الظاهر و الباطن... و فیه من الفوائد مالا یحصى»[3]
روزه بدن و روح انسان را آباد مىسازد. در روزه آنقدر فائده هست که قابل شمارش نیست.
شاید مردم آن روزگار به خوبى، به عمق سخن حضرت پى نبرده باشند؛ اما در پرتو پیشرفت علم و دانش، تأثیرات شگرف «روزه» بر جسم و روح و اثر معجزه آساى آن، در سلامتى بدن و درمان انواع بیمارىها به اثبات رسیده است.
اینک به برخى از اثرات روزه بر سلامتى بدن، اشاره مىشود:
بدون شک حافظه نقش بسیار مهمى در پیشرفت و ترقى انسان ایفا مىکند. افرادى که از حافظه قوى برخوردارند، موفقترند.
روان شناسان عصر حاضر براى تقویت حافظه روشها و تمرینات مختلفى را ارائه دادهاند. اما کسانى که روزه مىگیرند علاوه بر اینکه از برکات معنوى، برخوردار مىشوند، حافظه آنان نیز تقویت مىگردد؛ زیرا یکى از فواید «روزه»، تقویت حافظه است.
عن امیر المؤمنین(ع) قال: ثلاث یذهب البلغم و یزدن فى الحفظ: السواک و الصوم و قراءة القرآن.[1]
حضرت امیرالمؤمنین على(ع) مىفرمایند: سه چیز بلغم را از بین مىبرد و حافظه را زیاد مىکند: مسواک کردن، روزه گرفتن و قرائت قرآن.
یکى از معضلات که بشر عصر حاضر با آن دست به گریبانگیر است معضل چاقى است، که احتمال ابتلا به بیماریهاى مزمن مانند بیمارهاى قلبى و عروقى، چربى خون، فشار خون بالا، دیابت و... را افزایش مىدهد.
عوامل متعددى در بروز چاقى دخالت دارند که در این میان کم تحرکى و زیاده روى در تغذیه، و به اصطلاح «پرخورى» از جمله عوامل اصلى پیدایش این معضل به شمار مىروند.
براى رفع این معضل انسانهاى عصر حاضر راهکارهاى متعددى را تجربه کردهاند از عمل جراحى گرفته تا رژیمهاى لاغرى، قرصهاى لاغرى، شکم بند و...
«در اسلام دو روش خاص براى رفع معضل چاقى وجود دارد که به اصطلاح پزشکى یکى پیشگیرى و دیگرى درمانى است[2]»:
1 - راهکار که اسلام براى پیشگرى از پیدایش معضل چاقى و عوارض ناگوار آن ارائه نموده است یک برنامه دائمى و همیشگى است که مىبایست در هر وعده غذایى اعمال گردد و آن عبارت از اینست که:
اگر به مجامع روایى مراجعه نمائیم به روایات فروانى برمى خوریم که بر این اصل تأکید مىکنند که به عنوان نمونه به ذکر چند روایت بسنده مىشود:
پیامبر اعظم(ص) در این زمینه مىفرماید:
«المعدة بیت کل داء و الحمیة رأس کل دواء»[3]
معده مرکز و خانه هر دردى است و اجتناب از (غذاهاى نامناسب و پرخورى) اساس و رأس هر داروى شفا بخش است.
حضرت على(ع) مىفرماید:
«لا ترفعن یدک من الطعام الا و ان تشتهیه»[4]
پیش از اینکه سیر شوید دست از غذا بکشید.
آن حضرت در جاى دیگر مىفرماید:
«قلة الاکل تمنع کثیرا من أعلال الجسم»[5]
کم خورى، مانع بسیارى از بیمارىهاى جسم مىشود.
از نظر علمى نیز دانشمندان پس از طى مراحل مختلف تحقیقات علمى و تجربى به این نتیجه رسیدهاند که مطمئنترین راه براى پیشگرى از معضل چاقى، میانه روى و رعایت اعتدال در تغذیه است.
به قول سعدی:
هم لایق دشمن است هم لایق دوست
2 - روش دیگر اسلام براى مقابله با چاقى، یک «مبارزه سالیانه» تحت عنوان برنامه «روزه دارى» است.
به این ترتیب اگر در طول سال بنا به هر عللى، ذخائر و چربىهاى جذب نشده در بدن انسان انباشته شود، فرصتى آن را دارد که سال یک بار، در طول مدت یک ماه روزه دارى، بطور تدریجى و بدون هیچ گونه عارضه جانبى، چربىهاى ذخیره شده را بسوزاند و بار بدن را سبک کند.[6]
بر اساس آخرین تحقیقات منتشر شده در مجله (تغذیه و متابولیسم آمریکا) روزه دارى یکى از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر سلامت افراد است.
شاخصترین تأثیر آن کاهش خطر ابتلا به بیمارىهاى قلبى به ویژه سکته قلبى است. در طول ماه رمضان به دلیل آنکه خوردن و آشامیدن به دو زمان سحر و افطار محدود شده و فاصلهى این دو زمان حدودا 12 ساعت است دستگاههاى مختلف بدن به ویژه دستگاه گوارش و گردش خون استراحت مىکنند.
استراحت این دو دستگاه به شدت بر سلامت قلب و اندامهاى گوارشى مؤثر است.
پژوهشهاى انجام شده روى 24 زن و مرد مسلمان غیر سیگارى با میزان کلسترول خون طبیعى که در ردهى سنى 20 تا 30 سال قرار داشتند نکات تازهاى را در باره روزه دارى و تأثیر آن بر قلب نشان داد.
به این ترتیب که حدود 20 روز پس از شروع ماه مبارک رمضان میزان «هموسیستئین» اصلىترین عامل بروز سکته قلبى، در خون این افراد به شدت کاهش یافت؛
از طرفى میزان کلسترول خوب یا حافظتى (HDL) افزایش یافته و غلظت خون نیز در حد طبیعى قرار داشت. کاهش میزان «ترى گلیسیریدها» و «کلسترول بد» (LDL) یکى دیگر از اثرات مثبت ناشى از روزه دارى در این افراد بود.[7]
در پرتو پیشرفت دانش پزشکى، پزشکان و متخصصان دریافتهاند که روزه عالىترین روش براى درمان انواع بیمارىها به شمار مىرود. کمتر طبیبى است که به این حقیقت اشارهاى نکرده باشد.
«دکتر الکسیس کارل» در کتاب انسان موجودى ناشناخته مىنویسد: با روزهدارى قند خون، در کبد مىریزد و چربىهاى که در زیر پوست ذخیره شدهاند و پروتئینهاى عضلات و غدد و سلولهاى کبدى آزاد مىشوند و به مصرف تغذیه مىرسند.
«دکتر ژان فروموزان» روش معالجه با روزه را شستشوى اعضاى بدن تعبیر مىکند که در آغاز روزه دارى، عرق بدن زیاد است، دهان بو مىگیرد، گاه آب از بینى راه مىافتد که همهى اینها علامت شروع شستشوى کامل بدن است.
پس از سه الى چهار روز بو برطرف مىشود، «اسید اوریک» ادرار کاهش مىیابد و شخص احساس سبکى و نشاط خارق العاده مىکند در این حال اعضا هم استراحت کافى دارند.
«دکتر تومانیانس» راجع به فواید روزه مىنویسد:
روزه بهترین راه معالجه و حفظ تندرستى است. مخصوصا امراضى که بر دستگاههاى هاضمه، به خصوص کلیه و کبد عارض مىشود و به توسط دارو نمىتوان آنها را علاج نمود، روزه به خوبى معالجه مىنماید.
«دکتر گوئل پا» مىگوید: چهار پنجم بیمارىها از تخمیر غذا در رودهها ناشى مىشود که همه با روزه اصلاح مىگردد.[8]
سلامتى جسم در اسلام از اهمیت ویژهاى برخوردار است به گونهاى که در روایات اسلامى از آن به عنوان «بزرگترین نعمت» یاد شده است.
روزه از جمله احکام انسان ساز اسلامى است که علاوه بر اینکه جلا دهنده روح آدمى است، جسم انسان را نیز طراوت و جان تازه مىبخشد.
با توجه به اینکه عامل بسیارى از بیمارىها، پرخورى و زیاده روى در خوردن غذاهاى مختلف است، بهترین راه مبارزه با این بیماریها، «روزهدارى» است؛
به طورى که امروزه دانشمندان، پس از طى مراحل مختلف تحقیقات علمى و تجربى «روزه دارى» را به عنوان عالىترین روش براى درمان انواع بیمارىها معرفى مىکنند.
[1] . شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ج 10، باب استحباب صوم کل یوم عدا الایام المحرمة، ص 400، ح 13686، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414 ه ق.
5.www.tebyan.net/index.aspx?pid=4354-25k-cached
[3] . الشیخ على النمازى، مستدرک سفینة البحار، ج 2، ص 442، مؤسسة النشر الاسلامى.
[4] . محمدى الرى شهرى، میزان الحکمه، ج 1، ص 91، دار الحدیث، الطبعة الاولى.
[5] . على بن محمد اللیثى الواسطى، عیون الحکم و المواعظ، ص 370، دار الحدیث، الطبعة الاولى.
Design By : Pichak |